De terugkeer van de erfocratie
De terugkeer van de erfocratie
In Knack schreef Peter Casteels een uitgebreid artikel over het toenemend belang van erfenissen vandaag. Na de na-oorlogse periode waarin arbeid, menselijk kapitaal, en opleiding iemands sociale positie bepaalden, keren we terug naar een tijdperk waarin rijkdom belangrijker wordt. Betekent dat ook dat de plaats van iemands wieg doorslaggevender wordt voor succes dan iemands talent of inzet?
Naar aanleiding van het project An Ancestor’s Tale, dat vermogensongelijkheid in 19de- en 20ste-eeuws België bestudeert, werd ook kort naar mijn bijdrage gevraagd. We zijn nog druk doende gedetailleerde data te verzamelen, maar op basis van het bestaande onderzoek valt er niettemin al heel wat te vertellen.
‘Het belang van erfenissen in het totale vermogen volgt dezelfde U-vorm als kapitaal in de geschiedenis’, vertelt Wouter Ryckbosch, die als historicus verbonden is aan de VUB.
‘Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog was het belang van kapitaal in de economie enorm. Het totale vermogen was vele malen groter dan wat er in een economie met arbeid werd verdiend, en wel 80 procent van dat kapitaal kwam uit erfenissen.’
‘De Eerste Wereldoorlog was een absoluut keerpunt in onze economische geschiedenis. Veel erfenissen werden uitgevaagd, het aandeel zakte tot een dieptepunt van slechts 40 procent van het totale kapitaal. Sinds 1990 stijgt dat aandeel weer. Ondertussen is het totale vermogen ook weer spectaculair toegenomen. In die zin worden we weer een rentenierssamenleving, waarbij met geld meer geld valt te verdienen dan met arbeid.’
Keren we terug naar de ongelijkheden van de achttiende eeuw tussen een aristocratie en de rest van de bevolking? ‘Ik heb al veel van zulke voorspellingen gehoord’, zegt historicus Ryckbosch. ’Ook Thomas Piketty ziet gelijkenissen met de tijd van Jane Austen. Zelf zie ik toch ook verschillen. We leven vandaag in een democratie en een rechtsstaat die ons beter beschermen tegen de almacht van de superrijken dan in het verleden.
‘Er zit misschien weer evenveel geld bij de allerrijksten, maar ze kunnen er minder invloed en macht mee uitoefenen. Kapitaal is wel mobieler dan ooit tevoren in de geschiedenis, en er is een klasse van vermogensbeheerders en fiscalisten ontstaan die ervoor zorgt dat de allerrijksten meer aan hun geld en erfenissen verdienen dan al de rest van ons. Hun kapitaal groeit vanzelf verder aan.’
Het volledige artikel kan je lezen in de Knack van 21.05.25.